Η Ιστορία ξεκίνησε πριν πολλά χρόνια, όταν δούλευα στην Αθήνα το 2005/06. Η αναζήτηση µε το παρελθόν πάντα µου προκαλούσε ένα δέος. Επέστρεφα τότε στην Κύπρο µε προτεραιότητα να ετοιµάσω αναδροµική έκθεση του πατέρα µου Άντη Χατζηαδάµου 1936-1990 Andy HadjiAdamos (1936-1990), και ήθελα και κάτι άλλο για να µπορέσω να αντέξω το µέγεθος της Κύπρου. Γνώριζα πως ένας παιδικός και πολύ στενός φίλος του πατέρα μου, ο Μιχαλάκης Χαρίτου, ήταν γιος του Σπύρου Χαρίτου του πρώτου φωτογράφου της πάφου, ο οποίος ήταν πολύ αναγνωρισµένος στην Κύπρο ως ο σπουδαιότερος της εποχής του. Γνώριζα πως είχε ένα µεγάλο αρχείο µε φωτογραφίες αλλά δεν ήξερα τίποτα άλλο γι’ αυτό.
Ο Σπύρος Χαρίτου γεννήθηκε στην Κισσόνεργα της Πάφου το 1901. Τα παιδικά του χρόνια τα έζησε στη Σµύρνη µε τον πατέρα του.
Στη συνέχεια κατέφυγαν ως πρόσφυγες στην Αθήνα, όπου ο Χαρίτου επιδόθηκε µε ζήλο στη φωτογραφική τέχνη. Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 επαναπατρίστηκε στην Πάφο και το 1925 άνοιξε το πρώτο φωτογραφείο στο Κτήµα. Το 1929 µετανάστευσε στις ΗΠΑ όπου εκεί εµπλούτισε τις τεχνικές του. Στην Πάφο επέστρεψε το 1931 και µέχρι το 1987 κατέγραφε µε τον φωτογραφικό του φακό τις µικρές και µεγάλες στιγµές των κατοίκων της επαρχίας, επιφανείς προσωπικότητες, τοπία και µνηµεία, παρελάσεις, εθνικές επετείους, πανηγύρια, ανθεστήρια, θρησκευτικές γιορτές, και φυσικά τοπία ολόκληρου του νησιού. Ο Χαρίτου πέθανε το 1991.
Η ιστορία έχει ως εξής. Γνώριζα πως ο γιος του Σπύρου, ο Μιχαλάκης, φίλος και κουμπάρος του πατέρα μου, ζούσε στην Αθήνα και πήγα και τον επισκέφτηκα ακριβώς για αυτόν τον λόγο. Γνώριζα την αξία των παλιών φωτογραφιών και φανταζόµουν να εκδόσω διάφορα θέµατα ή ένα βιογραφικό αφιέρωµα για την ζωή του Σπύρου. Αυτή θα ήταν και µια καλή δουλειά που θα έδινε και αξία στον χρόνο µου, παράλληλα µε την αναδροµική έκθεση του πατέρα µου και κάποια άλλα σχέδια που είχα στο µυαλό µου τότε να υλοποιήσω. Στη συζήτηση µε τον Μιχαλάκη ανακάλυψα πως και αυτός είχε ασχοληθεί µε την φωτογραφία επαγγελµατικά και ότι είχε και ο ίδιος το δικό του αρχείο που έχρηζε επίσης άµεσης προσοχής. Έτσι προέκυψε η έκδοση του βιβλίου “Λιµανάκι Κάτω Πάφου 1974”Paphos Harbour 1974. Στη συνέχεια µου ανέφερε πως ναι υπάρχει το αρχείο του πατέρα του αλλά βρίσκεται φυλαγµένο στο υπόγειο του πατρικού τους σπιτιού στην Πάφο και δεν γνώριζε τίποτα άλλο γι αυτό. Ο Μιχαλάκης ζει στην Αθήνα από το 1977. Τον ρώτησα αν µπορούσα να το δω το αρχείο του πατέρα του και αν θα µπορούσα να το επεξεργαστώ, και µου είπε αµέσως να κάνω ό,τι θέλω.
Με την έγκριση αυτή επιστρέφοντας στην Κύπρο το 2006 πήγα κατευθείαν στο πατρικό τους σπίτι για να βολιδοσκοπήσω τη δουλειά. Αυτό που ανακάλυψα ήταν πέραν της φαντασίας µου. ∆εν είχε καµία σχέση µε αυτό που φανταζόµουν. Ανακάλυψα µια µεγάλη βιβλιοθήκη µε χιλιάδες κουτάκια, όλα αρχειοθετηµένα µε την χρονολογική τους σειρά κατεστραµµένα. Κατεστραµµένα εντελώς, σε κατάσταση αποσύνθεσης µπορώ να πω. Αµέσως κατάλαβα τι ανακάλυψα, δεν γνώριζα το αποτέλεσµα, αλλά δεν έπεσα έξω. Έκλεισα την πόρτα και έβαλα προτεραιότητες. Με τον χρόνο επισκέφτηκα τον χώρο µε διάφορους επαγγελµατίες, αρχιτέκτονες, πολιτικούς µηχανικούς, φωτογράφους, καλλιτέχνες, επιµελητές και φίλους. Με όλους είχα την ίδια συζήτηση, πώς θα µπορούσαµε να αξιοποιήσουµε αυτό το αρχείο. Πολλές προτάσεις ακούστηκαν, άλλες κοινές και άλλες πολύ συντηρητικές. Κάποιες όµως µε ερέθισαν. Με τα χρόνια να περνούν και µε τις πρώτες µου υποχρεώσεις να υλοποιούνται κόντευε ο καιρός για να συγκεντρωθώ στο αρχείο. Όµως προέκυπταν συνεχώς άλλες, όπως το RISKY TRAVELS Risky Travels, έργο δικό µου που υπέβαλλα στο PAFOS2017 από την αρχή για την υποψηφιότητα της Πάφου για την κατάκτηση του τίτλου της πολιτιστικής πρωτεύουσας της Ευρώπη.
Το PAFOS2017 ήταν µια καλή ευκαιρία να αναδείξω αυτή την δουλειά αλλά δεν ήµουν έτοιµος, σαν καλλιτέχνης, δεν είχα βρει ακόµη διόδους επικοινωνίας µε το έργο. Το θαυµάζα, το σεβόµουν, το κρατούσα µυστικό, αναγνώριζα την αξία του αλλά µου έλειπε ο προσωπικός διάλογος.
Σε κάποια φάση δεν θυµάµαι ακριβώς πότε, στα µέσα του 2015 ίσως, τα πράγµατα άλλαξαν και ο θείος Μιχαλάκης από Αθήνα µου ζήτησε να αδειάσω ολόκληρο το σπίτι γιατί σκεφτόταν να το πουλήσει. Εκεί τα πράγµατα στένεψαν και έπρεπε να βρω λύσεις. Έπρεπε να βρω έναν χώρο να µεταφέρω το εύρηµα, ολόκληρο, όπως βρέθηκε. Έναν κατάλληλο χώρο για να σωθεί το αρχείο και να µπορέσει να αξιολογηθεί και επιστηµονικά. Να γίνει η όποια ταυτοποίηση της κάθε πλάκας, να καταχωρηθεί χρονολογικά, θεµατικά, σε όποιες κατηγορίες προκύψουν.
Οι τοπικοί φορείς όπως ξέρετε δεν τους ενδιαφέρει. Και γι αυτό δεν απευθύνθηκα σε αυτούς. Το θέµα είναι ότι δεν καταλαβαίνουν την αξία του ευρήµατος, γι΄αυτό δεν είναι και στις προτεραιότητές τους. Εξαφάνισαν το PAFOS2017, µια προσφορά τόσων χρόνων, ένα θεσµό που κερδίσαµε όλοι µαζί, που µας έκανε όλους περήφανους, που πράγµατι αναδείχθηκαν οι τοπικοί δηµιουργοί. Ένας θεσµός που η πόλη όλη µαζί κατάφερε να φέρει εις πέρας µε συλλογική προσπάθεια, τον εξαφάνισαν. ∆εν υπήρξε καµία συνέχεια. Λες και ήταν πριν 20 χρόνια που η διάσηµη φιλαρµονική του Βερολίνου έπαιζε ζωντανά στο λιµανάκι της Κάτω Πάφου. Ούτε µια αναφορά. Τίποτα.
Προσπάθησα να σκανάρω ορισµένες πλάκες που ήταν κολληµένες η µιά µε την άλλη από µια συλλογή που ήταν πάνω σε ένα τραπεζάκι. Η επιλογή έγινε εντελώς τυχαία. Το αποτέλεσµα! Το αποτέλεσµα ήταν να αλλάξει εντελώς το οπτικό πεδίο του καλλιτεχνικού µου γίγνεσθαι. Ο χρόνος είχε δηµιουργήσει τη δική του υπογραφή πάνω στη γυάλινη πλάκα. Η υγρασία του χώρου (λόγου και του καναλιού νερού που περνούσε κάτω από το σπίτι που χτίστηκε επί αγγλοκρατίας) είχε εισχωρήσει µέσα στις πλάκες φτιάχνοντας δικούς της φανταστικούς κόσµους. Η φυσική και τυχαία συγκόλληση των πλακών µεταξύ τους, που µε πολύ προσοχή αποκολλόνται η µια µε την άλλη, µου έχει δώσει την ευκαιρία να πειραµατιστώ και να αναζητήσω άλλα τεχνάσµατα στο σκανάρισµα. Το προϊόν αυτής της διαδικασίας πάντα απρόβλεπτο αλλά και συνάµα υπέροχο.
Το 2018 για πρώτη φορά στην Κύπρο διοργανώθηκε η Μπιενάλε Λάρνακας και το θέµα της είχε πολύ σχέση µε το εύρηµά µου. Επέλεξα τρεις φωτογραφίες οι οποίες ήταν διπλές και δεν ξεκολλούσαν. Τις µεγάλωσα σε διάσταση 1,5 µέτρου, τις ονόµασα “Πάφου Ψυχές” και τις έστειλα. Το έργο σηµείωσε µεγάλη αναγνωρίση και διακρίθηκε µε αριστείο awarded . Τα σχόλια πολλά και θετικά. Αυτό όµως δεν αρκούσε. Αναγνωρίζω τη δηµιουργία της επιλογής αλλά δεν µου έφτανε µόνο αυτό.
Σε µια συνάντηση µε έναν καλό φίλο γλύπτη εκεί που καθόµουν και ζωγράφιζα, µου αρπάζει το σχέδιο και µου λέει, «να επέµβεις, να επέµβεις στις φωτογραφίες, να προσθέσεις, άσε την ζωγραφική σου για τώρα και συγκεντρώσου στο αρχείο».
Πράγµατι αυτή η παρέµβαση άλλαξε όλο το νόηµα του αρχείου!
Ξεκίνησα ένα διάλογο µε τις φωτογραφίες, διαφορετικό, έψαχνα χώρο να χωρέσω και εγώ µέσα στην εικόνα. Άρχισα συζητήσεις µαζί µε τις εικόνες, µε τους εικονιζόµενους βασικά. Πειραµατίστηκα µε διάφορες προσεγγίσεις, µοτίβα, και πινελιές. Σεβάστηκα τον Χαρίτου (ότι είχε αποµείνει) και τον χρόνο που καθόρισε την τωρινή τους κατάσταση.
“Καταστρέφοντας”, κατά τον κ. Μπακιρτζή, το έργο, κατάφερα να δηµιουργήσω µια πρόσθεση που ξεκινά έναν καινούριο διάλογο µε τον θεατή. Εξαφανίζοντας τελείως την ταυτότητα του εικονιζόµενου µε άγριες, σκληρές πινελιές, δηµιούργησα χώρο για να εισέλθω και να δηµιουργήσω µια µεταστροφή, µια µεταµόρφωση στην εικόνα η οποία αλλάζει εντελώς από την αρχική της ιδιότητα, και τη µεταφέρω σε µιαν άλλη πραγµατικότητα.
Το έργο αυτό έχει µόλις ξεκινήσει, η πορεία του θα είναι συνεχιζόµενη. Το ταξίδι του έργου ξεκινά από τον τόπο του, από το σπίτι του, µε όνειρα να φτάσει και σε άλλες γειτονιές, πόλεις και πολιτισµούς.
Είσοδος του αρχείου
Είσοδος του αρχείου
Λεπτομέρειες του αρχείου
Λεπτομέρειες του αρχείου
Λεπτομέρειες του αρχείου
Λεπτομέρειες του αρχείου
Λεπτομέρειες του αρχείου
Φωτογραφία αρχείου
Archive Picture
Archive Picture